Elementy Zdrowego Stylu Życia

 Mniej lub bardziej zdrowy styl życia to efekt oddziaływań wszystkich czynników (pozytywnych i negatywnych) wpływających na zdrowie, wynikający z zachowań żywieniowych oraz wszystkich podejmowanych aktywności.

Wiedza

 1. Wiedza o zdrowiu
 Aby podejmować trafne decyzje dotyczące zdrowia potrzebujemy wiedzy o tym co dla nas dobre, a co   złe.
 Ponieważ jest to wiedza bardzo złożona powinniśmy nieustannie ją pogłębiać.

 Wiedza jako element zdrowego stylu życia to: 
   wiedza ogólna (baza dla wiedzy o zdrowiu),
   wiedza o zdrowiu (rozumienie pojęcia zdrowie oraz zdrowy styl życia), 
   wiedza o czynnikach pozytywnie i negatywnie wpływających na zdrowie,
   wiedza o stanie własnego organizmu.
Zdobywanie, podtrzymywanie, aktualizowanie, poszerzanie, pogłębianie przez całe życie wiedzy umożliwia codzienne podejmowanie trafnych decyzji sprzyjających zdrowiu. Posiadanie wiedzy umożliwia nam świadomą troskę o własne zdrowie poprzez racjonalne i rzeczywiste praktykowanie zdrowego stylu życia.

Życzliwość

 2. Życzliwość
 Człowiek zdrowy to człowiek szczęśliwy.
 Aby być zdrowym i szczęśliwym warto mieć życzliwy stosunek  do siebie i innych ludzi.
 Powinniśmy w pełni akceptować i lubić siebie.
 Być otwartym i tolerancyjnym wobec innych osób oraz grup społecznych, co nie wyklucza postawy czujności wynikającej z zasady ograniczonego zaufania.

 Życzliwość jako element zdrowego stylu życia to pozytywna postawa życiowa, pozytywna samoświadomość, pozytywny stosunek do siebie i innych, prawidłowe relacje społeczne, aktywność społeczna, poczucie wspólnoty ze społeczeństwem i ze środowiskiem, troska o siebie i o otoczenie, gotowość do współpracy, chęć niesienia pomocy itd.

Elementy/Przejawy/Przykłady życzliwości jako prozdrowotnej postawy życiowej:
   szacunek do siebie i innych osób,
   szacunek i troska o otoczenie (środowisko),
   poczucie wspólnoty z otaczającym światem,
   dążenie do samorozwoju i wspieranie rozwoju innych osób, dzielenie się wiedzą i doświadczeniem,
   świadomość własnych celów życiowych, dążenie do szczęścia i życzenie szczęścia innym,
   posiadanie i realizowanie własnych pasji oraz dzielenie się nimi,
   umiejętność pełnienia ról i funkcji społecznych stosownie do etapu/poziomu rozwoju,
   dawanie i otrzymywanie wsparcia społecznego,
   uprzejmość, punktualność, czystość,
   uczciwość, przestrzeganie norm społecznych, prawa, kodeksów etycznych,
   troska o bezpieczeństwo swoje i innych,
   tolerancja wobec innych, jeśli ich zachowanie nie krzywdzi nikogo,
   empatia, współodczuwanie, solidarność w sytuacjach kryzysowych,
   asertywność w negocjacjach,
   pozytywna, konstruktywna rywalizacja, 
   uczciwa walka sportowa wynikająca z szacunku do siebie i przeciwnika (fair play),
   prawo do skutecznej samoobrony i obrony innych wobec bezprawnego ataku.

Zdrowe odżywianie

 3. Prawidłowe odżywianie
 Aby być zdrowym należy stosować zbilansowaną dietę.
 Zawiera ona:
    tyle energii ile zużywamy,
    wszystkie składniki odżywcze, których potrzebujemy,
    tyle składników odżywczych ile potrzebujemy,
    tyle wody ile potrzebujemy.
 Nie zawiera ona:
    Substancji anty-odżywczych (szkodliwych, trujących)

 Tryb żywienia powinien być dostosowany do trybu życia, a posiłki dostosowane do trybu żywienia.

 Odżywianie jest bardzo ważnym elementem zdrowego stylu życia człowieka i warunkiem życia w ogóle.   Przez zdrowe odżywianie rozumiemy   odżywianie: prawidłowe, racjonalne, optymalne, prozdrowotne -   zgodne z fizjologią człowieka i indywidualnymi potrzebami organizmu.

Unikanie

 4. Unikanie
 Unikanie jako element zdrowego stylu życia to:
    unikanie nałogów,
    zatrutego środowiska,
    niezdrowej żywności i złych nawyków żywieniowych,
    biologicznych patogenów: pasożytów, wirusów, bakterii, grzybów i pleśni,
    urazów mechanicznych, w tym hałasu/nadmiernych wibracji i wypadków komunikacyjnych,
    oparzeń termicznych i chemicznych,
    przeziębień i odmrożeń,
    porażeń prądem elektrycznym,
    niewłaściwego oświetlenia,
    nadmiernego/szkodliwego promieniowania,
    nadmiernego stresu,
    nadmiernego ryzyka,
    itp.,
 ogólnie mówiąc - unikanie różnych zachowań ryzykownych, a zwłaszcza czynników, szkodliwych lub niszczących zdrowie.

 Unikanie nałogów oznacza wykluczenie:
    czynnego palenia tytoniu,
    spożywania alkoholu,
    zażywania narkotyków i dopalaczy,
    zażywania zbędnych leków i środków przeciwbólowych,
    wdychania, spożywania, wchłaniania przez skórę/błony śluzowe szkodliwych chemikaliów,
    i innych uzależnień (od internetu, gier, hazardu, słodyczy, itd.).

 Unikanie zatrutego środowiska oznacza wykluczenie:
    oddychania powietrzem, w którym występują szkodliwe substancje np.: dymy, gazy, szkodliwe pyły lub opary,
    kontaktu z wodą gruntową lub powierzchniową zawierającą szkodliwe substancje,
    kontaktu z zatrutą (skażoną) ziemią.

Ochrona

 5. Ochrona ciała
 Jeżeli nie chcemy lub nie możemy całkowicie uniknąć wpływu szkodliwych czynników pozostaje nam   zmniejszenie ryzyka i skutków ich działania poprzez stosowną ochronę bierną, czynną, zbiorową i   indywidualną.

 Aby chronić nasze ciało warto używać ochraniaczy (kaski, rękawice, okulary ochronne lub   przeciwsłoneczne, kremy, ubrania, maski, osłony, parasole,  ekrany, liny asekuracyjne itd. itp.)

 Ochronę dają nam także domy, budynki, wiaty, filtry, strefy bezpieczeństwa, izolacje, ogrodzenia,   bariery... i inne

Hartowanie

 6. Hartowanie
 Aby zwiększyć swoją odporność warto się hartować.

 Hartowanie to wystawianie się na działanie czynników stymulujących procesy adaptacyjne organizmu   zmierzające do doskonalenia odporności naszego organizmu, a jednocześnie nie przekraczające naszych   aktualnych, indywidualnych zdolności adaptacyjnych. Umownie możemy wyróżnić hartowanie fizyczne i   psychiczne.

 Przykłady czynników hartujących:
   ciepło, zimno                - przyzwyczajanie do wysokiej/niskiej temperatury,
   wysokość, głębokość          - przyzwyczajanie do tolerowania zmienionego ciśnienia,
   praca fizyczna               - przyzwyczajanie do wysiłku fizycznego i zmęczenia,
   przebywanie w terenie        - uodparnianie na warunki terenowe i pogodowe,
   publiczne recytowanie poezji - przyzwyczajanie do wystąpień publicznych,
   egzaminy                     - wysiłek umysłowy, działanie z deficytem czasu,

 Dzięki hartowaniu możemy także wzmacniać swój system odpornościowy i nabywać odporność na niektóre zachorowania.

 Aby hartowanie było bezpieczne i skuteczne należy przestrzegać zasad stopniowania trudności i systematyczności.

Optymalne leczenie

 7. Optymalne leczenie
 Jeżeli zachorujemy warto wybrać optymalny (najlepszy z punktu widzenia dalszych konsekwencji) sposób leczenia.
 Leczenie powinno wspierać własny system obronny organizmu, a nie upośledzać go.
 Należy znaleźć przyczynę choroby, a nie tylko łagodzić objawy dla doraźnych celów.

 Nawet osobie praktykującej zdrowy styl życia może zdarzyć się choroba, więc jeżeli zachorujemy to oczywiście rozpoczynamy leczenie. Po pierwsze nie należy szkodzić. Do postawienia diagnozy oraz wyboru najlepszego sposobu leczenia potrzebujemy porady lekarza. Nie powinniśmy bez fachowej konsultacji obciążać organizmu środkami, które zaburzają pracę układu odpornościowego i jedynie maskują objawy. Optymalne leczenie to takie, które likwiduje przyczynę choroby oraz pomaga wrócić do zdrowia poprzez działania wspierające prawidłowo funkcjonujący system odpornościowy.

Aktywność fizyczna (ruchowa)

  8. Aktywność ruchowa
  Aby być zdrowym musimy codziennie wykonywać pracę fizyczną.

 Najmniejszą ilość pracy jaka jest niezbędna dla zdrowia określają następujące formuły:
      3 x 30 x 130 (formuła dla dorosłych) lub
      5 x 20 x 140 (formuła dla młodzieży)   
   gdzie 5 oznacza 5 dni w tygodniu,
   20 oznacza 20 minut wysiłku,
   a 140 oznacza tętno 140 uderzeń na minutę podczas tego wysiłku.
 Bez tej minimalnej dawki ruchu będziemy chorować na choroby cywilizacyjne, dawka optymalna to
 60 minut ruchu dziennie - codziennie.

 Aktywność fizyczna czyli ruchowa to:
   aktywność fizyczna lokomocyjna czyli samodzielne przemieszczanie się (chodzenie, wchodzenie po schodach, jazda rowerem),
   praca fizyczna użytkowa, zawodowa (noszenie ciężarów, pchanie wózka, praca ręcznymi narzędziami, sprzątanie, itd)
   trening zdrowotny (ćwiczenia lecznicze, rehabilitacja, umiarkowany wysiłek aerobowy)
   sport (trening lub zawody)
   rekreacja ruchowa (gry ruchowe, zabawy ruchowe, ćwiczenia ruchowe, prace użytkowe - wykonywane jako aktywna forma wypoczynku i rozrywka lub edukacja)
  

Wypoczynek

 9. Wypoczynek
 Aby być zdrowym musimy  w czasie pracy robić przerwy na wypoczynek. Brak wypoczynku, czyli kumulacja zmęczenia prowadzi do choroby lub wypadku.

 Sprzyjający zdrowiu wypoczynek to wypoczynek adekwatny do wysiłku, a więc do zmęczenia jakie   nastąpiło na skutek obciążenia tym wysiłkiem. Ważne są prawidłowe proporcje między pracą a   wypoczynkiem oraz wybór takiego rodzaju (formy) wypoczynku, aby zapewnić, ułatwić, przyspieszyć proces   regeneracji całego organizmu.

 Jeżeli pracujemy umysłowo i siedząco - powinniśmy odpoczywać aktywnie ruchowo.
 Jeśli pracujemy fizycznie - odpoczynek powinien mieć charakter bierny.
 Jeżeli praca ma charakter jednostronny - wypoczynek powinien kompensować to jednostronne obciążenie.
 Wypoczynek powinien być zaplanowany:
   - w skali doby (przerwy w pracy, aktywny wypoczynek po pracy oraz 8-10 godzin snu),
   - w skali tygodnia (np. weekend), 
   - w skali roku (urlop),
   - w skali życia (emerytura).

Relaks

10. Relaks czyli... radzenie sobie ze stresem.
 Przez "relaks" jako element zdrowego stylu życia rozumiemy umiejętność radzenia sobie ze stresem codziennym poprzez odpowiednie nastawienie, aktualną osobniczą odporność na stres, umiejętność stosowania technik relaksacyjnych, itp.

 Aby sprawnie funkcjonować w świecie pełnym wyzwań warto znać i stosować techniki relaksacyjne.
 Mogą to być ćwiczenia mentalne, ruchowe, oddechowe lub ich kombinacje.

 Gromadzenie stresu prowadzi do choroby lub wypadku.

Praktykowanie

 10. Stosowanie wiedzy o zdrowiu w praktyce.
 Aby być zdrowym, nie wystarczy znać zasady zdrowego stylu życia, lecz należy je systematycznie stosować w codziennym życiu.
 Oznacza to konieczność wytworzenia zdrowych nawyków tak, abyśmy nie musieli stale myśleć o zdrowiu i stale się stresować zagrożeniami.

 Praktykowanie zdrowego stylu życia to codzienne, rzeczywiste, praktyczne korzystanie z wiedzy i stosowanie się do zasad stanowiących elementy zdrowego stylu życia.
 To systematyczność prowadząca do wyuczenia i utrwalenia prawidłowych reakcji, odruchów i nawyków będących składnikami zdrowego stylu życia.

 Praktykowanie zdrowego stylu życia to także systematyczne stawianie sobie celów rozwojowych we wszystkich aspektach osobowości oraz systematyczne działania prowadzące do osobistego spełnienia.